Toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesinin devam ettiği günümüzde, kadın liderlerin karşılaştıkları zorlukları, bu zorlukları nasıl aştıklarını ve başarıya nasıl ulaştıklarını öğrenmek, hepimiz için kıymetli dersler barındırıyor. Bu yazı dizisi, genç kızlara ve kadınlara “Sen de başarabilirsin” demek için var.

Astrofiziğin Öncü Kadını: Prof. Dr. Feryal Özel

Bilim dünyası, sadece araştırmalar ve buluşlardan ibaret değil; aynı zamanda bu dünyaya yön veren, ona ruh katan ilham verici kişiliklerle de dolu. İşte bu kişiliklerden biri, astrofizik alanındaki çığır açan çalışmaları ve bilimsel liderliği ile öne çıkan astrofizik dünyasının parlayan yıldızı: Prof. Dr. Feryal Özel.

Erken Yaşlarda Filizlenen Bilim Tutkusu

Feryal Özel’in bilime olan ilgisi, küçük yaşlardan itibaren kendini göstermeye başlamıştı. Bu ilgi, onun matematik ve fizik dünyasına olan merakını alevlendirdi. İlkokul yıllarında, “Büyüdüğünde ne olacaksın?” sorularını hep “atom fizikçisi olacağım” diye yanıtlayan Özel, bu kararlılığı ile çevresindekilerin dikkatini çekiyordu. Bilim dünyasına adım atarken hayallerini gerçekleştirecek olan bu küçük kızın azmi, gelecekteki büyük başarılara işaret ediyordu.

Türkiye’den Astrofiziğin Zirvesine

Türkiye’den Amerika’ya uzanan eğitim yolculuğunda Feryal Özel, Columbia Üniversitesinde başladığı astrofizik eğitimini Harvard Üniversitesi’nde doktora yaparak taçlandırdı. Yazdığı doktora tezi çok yankı uyandırmıştı. Bu tez sadece akademik bir başarı değil, evrenin gizemlerini çözmeye yönelik bir manifestoydu. Evrenin derinliklerine olan bu merak ve keşfetme arzusu, onu astrofizik alanında dünya çapında tanınan bir bilim insanı yapacaktı. Özel’in azmi ve tutkusu, bilim dünyasında adeta bir yıldız gibi parlamasına neden oldu. Onun başarı hikayesi, sadece kendisi için değil, bilime gönül veren herkes için bir ilham kaynağıdır.

Kara Deliklerin Sırlarını Aralayan Proje: Event Horizon Telescope

Feryal Özel’in en dikkat çekici liderlik rollerinden biri Event Horizon Teleskobu (EHT) projesindeki payıdır. EHT, 2018 Ağustos ayında bir kara deliğin doğrudan görüntüsünü elde ederek bilim dünyasında büyük bir devrim yarattı. 20 yılı aşkın bir süredir kara deliklerin görüntülenmesi için 200’den fazla bilim insanının bulunduğu dev bir ekip kurulmuştu.

Bu ekiple dünyanın farklı bölgelerine yerleştirilen radyo teleskopları sanal olarak birbirlerine bağlanarak ve elde edilen X- ışını verileri birleştirilerek ilk kez bir kara deliğin fotoğrafı elde edildi. Bu muazzam çaba, bilim insanlarının ortak bir hedefe yönelik azimli çalışmasının bir zaferidir.

EHT ekibinin Nisan 2019’da yayınladığı “ilk kara delik”; Messier 87 (M87) galaksisinin merkezinde yer alan,6.5 milyar katı büyüklüğünde olan süper kütleli kara deliğin olay ufkuna (Event Horizon) mensup. Bu görüntü, evrenin en büyük sırlarından birini açığa çıkararak, insanlığın evrene bakışını tamamen değiştirdi.

Kara deliğin merkezinde, ışığın tamamen emildiği koyu bir bölge bulunurken etrafında sürekli dönen gaz bulutları ile çevrili bir alan yer alır. Bu gaz bulutları, kara deliğin güçlü çekim etkisiyle içine doğru çekilirken aynı zamanda etrafında dönüş hareketi yaparlar. Bu dönüş hareketi, kara deliğin çevresini parlak gösterir ve sanki simit şeklinde bir halka içinde bir delik bulunuyormuş gibi bir izlenim oluşturur.

Özel, bu projede hem teorik hem de gözlemsel katkılarıyla öncü bir rol oynadı. Kara deliğin gölgesinin tahmin edilmesi ve bu gölgenin görüntülenmesi sürecinde onun liderliği ve bilimsel yönlendirmesi belirleyici oldu. Onun vizyonu ve azmi, bu zorlu bilimsel görevde ekibine ilham verdi ve onları motive etti.

Kara deliklerin etrafındaki olay ufkunun (event horizon) görüntülenmesi bilimin sınırlarını zorlayan bir keşifti ve Özel, bu projenin öncü isimlerinden biri olarak tarihe geçti. Bu cesur ve yenilikçi adım, onun bilim dünyasındaki yerini sağlamlaştırdı ve gelecekteki astrofizik araştırmaları için bir yol haritası oluşturdu.

Kara Deliklerin Ardındaki Gerçek

Feryal Özel, evrenle ilgili çalışmalarının ardındaki motivasyonu şu şekilde dile getiriyor: “Bizim amacımız, Einstein’in teorisinin sınırlarını zorlamak ve eksikliklerini ortaya koymaktır.” Einstein’in teorisi, yer çekimini mükemmel bir şekilde açıklasa da, parçacıkları açıklamak için kullanılan kuantum mekaniği ile tam olarak uyumlu değil. Bu iki teorinin birbiriyle örtüşmediği noktada, kara deliklerin incelenmesi büyük önem taşıyor.

Kara deliklerin çevresinde, hem kuantum mekaniğinin hem de yer çekiminin güçlü etkilerinin gözlemlenebildiği bölgeler bulunabilir. Bu nedenle kara deliklere yönelik araştırmalarının, evrenin işleyişini daha derinlemesine anlamak ve bu iki teoriyi birleştirecek yeni bir anlayışa ulaşmada bir başlangıç niteliğinde olduğunu ifade ediyor.

Bu heyecan verici yolculuk, bilim insanlarına ilham vermeye ve evrenin bilinmeyenlerine ışık tutmaya devam ediyor!

Geleceğe Yön Veren Veren Bir Bilim İnsanı

Feryal Özel’in hikayesi bilimin sınırlarını zorlayan bir azim ve tutkuyla yazılmış bir başarı öyküsüdür. Özel; bilimin cinsiyet, ırk veya milliyet tanımadığını kanıtlayan bir figürdür. O; bilimin evrensel dilini konuşarak, herkese eşit fırsatlar sunduğunu göstermektedir.

Kadınları, STEM alanlarında destekleyerek onların bilim dünyasında daha görünür hale gelmesi için önemli bir rol modeldir. Onun evrenin derinliklerine olan merakı, genç yaşlardan itibaren şekillenen bir yolculukla birleşmiş ve onu dünya çapında tanınan bir bilim insanı yapmıştır.

Feryal Özel sadece bilimsel keşifleriyle değil, aynı zamanda kişisel hikayesiyle de ilham veren bir liderdir. Onun hikayesi, büyük hayallerin peşinden gitmekten korkmayan herkes için bir ilham kaynağıdır. Feryal Özel; bilimin ışığını daha parlak hale getiren bir yıldız olarak, yaptığı her çalışma, attığı her adım, yeni nesillere umut ve cesaret vermektedir.

Melisa Yıldız